Aile Eğitimi’nin amaçları birçok madde halinde özetlenebilir. Gelişimsel yetersizlikleri olan çocuğa sahip ailelere sağlanacak hizmetler doğrultusunda aile eğitiminin amaçları şu şekilde belirtilmektedir:

 
• Ailenin gelişimsel yetersizlikleri olan çocuğu kabulünü sağlamak: Çocuğu gerçekçi olarak değerlendirebilme; potansiyelini ve sınırlılıklarını anlama.
 
• Ailenin haklarını ve sorumluluklarını anlamasını sağlamak: Ailenin eğitim programına ne ölçüde katılabileceği ve ailenin yapması gereken sorumluluklar hakkında bilgi verme.
 
• Aile ile işbirliği yapmak: Aileye sunulacak hizmetlerin özelliklerini anlatmak ve programın amaçlarını gerçekleştirmede yardımlaşmayı teşvik etmek.
 
• Ailenin eğitim programlarını uygulamasını sağlamak: Evi daha verimli bir eğitim ortamı haline getirmek.
 
• Aileyi gereksinimi olan kaynaklar hakkında bilgilendirmek.

Çocuğu anlamanın ve tanımanın en önemli yolu aileyi anlamak ve tanımaktır. Çocuk ailenin diğer üyelerinden etkilenirken ailenin diğer üyeleri de çocuğu etkiler. Aile içerisinde sürekli yaşanan bir etkileşim ön plandadır.

Aile eğitimleri, anne ve babalara davranış değiştirme becerilerini öğretmek; böylece çocuklarının davranış ve öğrenme güçlükleri ile doğrudan çalışmalarını sağlamaktır. Çocuğun bilişsel, duygusal ve sosyal gelişiminde ailenin desteklenmesi çocuğun ailedeki öğrenme ortamına da katkıda bulunur.

Aile eğitimi anne ve babaların yeterliliğini artırır ve çocuğunu daha iyi anlamasına yardımcı olur. Bu sayede ailenin çocuğa yönelik gösterdiği tutumlarda oldukça pozitif bir yönde gelişir.

Aile eğitiminde anne ve babaları bilinçlendirip ailenin sonradan yaşayabilecekleri başarısızlıkları azaltmaya çalışılır. Bu sayede aile yaşamı güçlenip, çocuğun ev ortamında da desteklenmesi kolaylaşır.

Ebeveynin çocuklarının eğitimindeki gelişimine katkıda bulunabilmesini sağlar. Aile katılımı sağlandığında çocukların akademik hayatı ve insanlarla olan ilişkileri ve davranışlarında önemli gelişmeler olmaktadır.

Ailenin gelişimsel yetersizlikleri olan çocuğu kabulünü daha kolay sağlar çünkü çocuğunu gerçekçi olarak değerlendirip sınırlılıklarını ve çocuğunun potansiyelini anlar.

“Özel Eğitimde Aile Danışmanlığı” özel gereksinimli çocukların eğitim ve gelişimine katkıda bulunmak amacıyla ailelere rehberlik ve danışmanlık hizmetleri sunmaktadır. Aile danışmanları, ailelerin daha sağlıklı ilişkiler kurabilmesi için çalışmalar yapar ve aile bütünlüğünü destekler. Aile danışmanlığı, aile içi iletişim, çatışma çözümü, stres yönetimi ve sorun çözme becerilerini geliştirmeyi amaçlar. Aileler, bu hizmet aracılığıyla çocuklarının özel gereksinimlerine uygun eğitim ve destek alabilirler.

Türkiye’de özel eğitim ve aile danışmanlığı hizmetleri, özel gereksinimli çocukların ve ailelerinin ihtiyaçlarına yönelik olarak sunulmaktadır. Hem özel eğitimli çocuklar hem de aile danışmanlığı birbiri ile ayrılmaz bir bütündür diyebiliriz. Birbiri ile çok yakından ilgili bu alanda bilmemiz gereken birçok nokta vardır.

Bunlardan ilki ailelerin bu değişmiş hayat şekline farklı tepki vermeleri farklı sorunları doğurabileceğidir. Bunu somut örneklerle açıklayabiliriz. Bazı aileler engellilik durumunu olduğu gibi kabul ederken, bazı aileler ise hayatlarını zehir ettiği için çocuğa gizli olarak kızgındırlar. Suçluluk hissi, öfke ve bunların altında yatan keder, ailenin bütün hayatını felç eder. Bazı anne babalar mükemmel olmaya ve kusursuz bir çözüm bulmaya çalışırlar. Diğer bazıları ise problemi yadsımaya devam eder ve depresif bir duygu durumunda yaşarlar. Buradaki en önemli zaman, çocuğun terapiye başlamasıdır. Ailelerin buradaki temel yanılgılarından en önemlisi terapinin tüm sorunları silip süpüreceği, olduğu gibi hepsini kökten çözeceği ve çok hızlı bir şekilde çocuğun normale döneceğidir. Böyle bir yanılgının içerisine düşmemek gerekir.

Bir başka nokta ise ailenin bilinçlendirilmesi için aile bireylerinin bilimsel bilgilerle donatılması gerekmesidir. Öncelikle ebeveynlerin özel eğitim içinde okulun önemli bir parçası oldukları duygusu kazandırılmalıdır. Okul-aile işbirliğinin sağlanması belki de özel eğitimdeki en önemli noktadır.

“Şükrü Balcı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi” olarak sizlere birçok alanda destek sağladığımız gibi aynı zamanda “Aile Danışmanlığı” konusunda da sizlerin yanınızda olacağımızı söylemek isteriz.

Ayrıca kurumumuzda kendimize ait bir “Aile Danışma Odası” da bulunmaktadır. Velilerimizin ya da uzmanlarımızın talebi doğrultusunda burada da görüşmeler gerçekleştirilmektedir.

Son olarak ise bugüne kadar göz ardı edilen ailelerin ve aile danışmanlığının aslında, zihinsel engelli çocukların eğitiminde en önemli unsurlardan biri olduğunu düşünüyoruz. Burada asıl dikkat edilmesi gereken nokta bize göre bu eğitimin kim tarafından ve nasıl verileceğidir. Bu aile eğitimini danışman verirse, hem aileler çocuklarının eğitimine nasıl katkıda bulunacaklarını daha iyi bir şekilde öğrenir hem de ailenin içinde bulunduğu psikolojik durumda, ailenin bu stres faktörlerine uyum sağlayıp çözümlemesine büyük oranda katkı sağlayabilir.

Eğer bu alanda uzman bir danışman yoksa, özel eğitim uzmanı da psikolojik yardımla ilgili gerekli yönlendirmeleri yaparak aile eğitimini verebilir. Bu eğitim, engelle ilgili bilimsel bütün öğeleri içinde barındırmalıdır. Küçük el broşürleri, doktorların, danışmanların aktaracağı bilgilerle bu bilimsel öğeler ailelere sağlanabilir.

Sırasıyla ailenin ilk psikolojik tepkilerinden, bu tepkilerin sonucunda ailelerin tutumlarından, aile eğitim çalışmalarından, danışmanın izleyeceği yollardan ve danışmanın dikkat etmesi gereken ana noktalardan bahsettim. Bu bahsettiğim öğeler bana göre aile eğitimi için yeterli olacak ana noktalardır. Ama bu konu çoğunlukla göz ardı edilmiş olduğu için yeterli veri ve kaynak yoktur. Bazı üniversitelerin ilgili bölümlerinde (Çocuk gelişimi, Özel eğitim öğretmenliği vs.) ders olarak verilen bu konu bence daha fazla araştırılmalı ve sınırları iyi çizilmelidir.

Ülkemizdeki rehberlik personelinin bazıları özel eğitimde yapılan rehberliği genel eğitimdeki rehberlikten tamamen “ayrı” olarak görme eğilimindedirler. Bazıları ise özel eğitim alanında rehberlik yapacak kişinin önce “genel rehberliği” bilmesi, sonra da engelli çocukların farklı özellik ve gereksinimlerini inceleyerek yapılacak rehberliği bu farklılıklara uydurması gerektiği görüşünü vurgulamaktadır.

Engelli bireyler için düşünülen rehberlik; tanım, amaç, teknik ve alanlar yönünden normal çocuklara yapılan rehberlik kapsamı ile aynıdır. Yalnız duruma göre bazı engel alanlarında çocuklar için yapılacak rehberlik biraz daha önem kazanır, daha derinliğine bir çalışma ve uzmanlaşmayı ve genel düzeydeki rehberlikten çok sabırlı ve becerili olmayı gerektirir.

Özellikleri ve sorunları farklı olmasına karşın, normal bireylere götürülen temel rehberlik hizmetleri engelli bireyler için de geçerlidir. Ancak kişisel, eğitsel ve mesleki rehberlik alanlarında yapılan değişiklikler engelli bireylerin gereksinimlerini daha iyi karşılamaktadır. Engelli bireylere götürülecek rehberlik hizmetlerinin temel işlevleri aşağıda belirtilmiştir:

• Engellilerin “ilgilerinin” ve “yeteneklerinin” geliştirilmesine yardımcı olacak ve bireyi bu doğrultuda en fazla çabayı göstermesi için güdüleyecek etkinlikler, geziler, grup tartışmaları, kişisel görüşmeler vb. başlatmak ve artırmak.
• Öğrenciyi, “sağlıklı bir benlik kavramı” geliştirerek engellilik halini aşabilmesi, kendini gerçekleştirebilmesi ve tam işlev yapan birey durumuna gelebilmesi için güdülemek, özendirmek ve bu yolda geri bildirim, olumlu tepki alabileceği durumlar sağlamak.
• Öğretim ve rehberlik hizmetleri arasındaki işbirliğini geliştirmek; engelli öğrenciye eğitsel olanakları ve uygun yaşantıları, öğretmen-danışman-yönetici birlikteliğiyle sağlamak.
• Öğrencilerin verimini artırması için, normal sınıf çalışmaları dışında kendisine ek okuma, çalışma ve deneyim olanaklarını yaratmak.
• Öğrencinin, benlik tasarımı, ilgileri ve akademik başarısıyla tutarlı, kendini gerçekleştirebileceği bir eğitim programı hazırlamak.